Kırkayak denilince üzerinde birçok ayağı olan ve yerde hızlı hareket eden bir haşere akla gelmektedir. Adından da anlaşıldığı gibi vücudunun alt kısmında birden fazla ayağının olmasından dolayı bu şekilde isimlendirilmiştir. Yumuşakça sınıfının bir türüdür. Bu haşere zehirli ve oldukça tehlikelidir.
Dünyanın her yerinde ve her kıtasında bulunur. Özellikle sıcak ve nemli yerleri ve besinin bol olduğu kısımları tercih eder. Kesinlikle kuru sıcaklığın olduğu yerlerde ve soğuk havaların hâkim olduğu kısımlarda bulunmazlar. Kırkayak haşeresi dışarıdan bakıldığında tanımak kolaydır. Vücudu bölmeler halindedir ve her vücut bölmesinde 2 çift simetrik ayak bulunur. Ve ayaklar türüne ve boyuna bağlı olarak değişmektedir. Baş kısmında 1 çift anteni bulunur. Başın ön kısmında da keskin bir ağızları vardır.
Kırkayak besinini bulmada ve iletişiminde başının üstündeki antenlerini kullanır. Kendisine tehlike geldiğini sezinlediğinde hemen oradan kaçar ve kurtulur. Kırkayak ile çıyan birbirine çok benzer ve insanlar bunları sürekli karıştırır. Dikkatli bakıldığında her vücut bölmesinde 2 çift ayak var fakat çıyanda ise 1 çift ayak bulunur. Avını ağzındaki zehirle avlar fakat çıyanın ise her ayağı bir zehir iğnesi gibi görev yapar. İkisi de çok zehirlidir amma çıyanın zehri daha çok güçlüdür ve daha çok etkilidir.
Hem bitkisel beslenir hem de böcek ve haşere türünü avlayarak etçil olarak beslenir. Bitkilerin taze kısımlarını yeni filizlenmiş kısımlarını ve ot, çimenin gibi küçük yeşilliklerin tazesinden beslenir. Kırkayak ayrıca ağaç ve bitkilerin çürümüş aksanlarını, ölü böcek ve hayvan etlerini yerler.
Türüne ve yaşadığı bölgeye bağlı olarak farklı renk ve yapıda olabilmektedir. Genel olarak şu renklere sahiptir; siyah, kahverengi, sarı, kızıl, olmak üzere daha farklı renklerde olanları da vardır. Sade bir renge de sahip olabilir veya vücut bölmeleri farlı renklerde de olabilir.
Türleri ve boyları farklılık göstermektedir. Bunun nedeni yaşadığı bölgenin iklim koşullarına göre değişir. Bazı Kırkayak türü 5 – 6cm kadar iken bazı türü de 6 – 10cm kadar olabilmektedir. Büyüklüğü beslenmesine ve yaşadığı yerin iklimine bağlı olarak değişebilir.
Kırkayak yuvası toprak altına, ağaç yaprakları altına, kayalar altına, ağaç kabuğu altına, çalı çırpı içlerine ve evlerin duvar yarıklarına yapar. Kırkayağa doğal ortamda her yerde rastlanabilir. Yuvasını yaparken şuna dikkat eder. Bu mekânda besinin olup olmadığına bakar ve ona göre yuvasını yapar. Dağda, bayırda, çalılıkta ve çayırda, dere yataklarında ve su kenarlarında yani nem ve rutubetin olduğu her mekânda kırkayağa rastlamak mümkündür. Bu haşere görüldüğünde kesinle çıplak elle dokunmamak gerekir. Çünkü sokabilir ve diğer böcekler insanı ısırıp bir çok mikrobu insana bulaştırabilir.
Kırkayak ve çıyan haşeresinin yuvası genel olarak toprak altında olduğu için yağmurların yağması ile yuvaları su altında kalır. Yuvasından çıkıp yüksek yerlere sığınmaya çalışır. Bu haşereler bazen insanların evlerine kadar gelirler. Ev ortamına gelen öncelikle haşerenin yoğun bulunduğu evlerin bodrum ve çatı katlarına yerleşirler. Bu kısımdan da evlerin her kısmına dağılırlar. Evin iç kısmına gelen genellikle kapı ve pencere diplerinde paspas altlarına, ayakkabı içlerine, su boruları etrafında, mutfak ve banyo içlerinde çokça bulunur.
Beslendikten sonra çiftleşir ve hemen sonra tehlikenin olmadığı yere yumurtasını bırakır. Bir dişi her çiftleşmede 10’larca yumurta bırakır. Yumurta bırakırken özelikle şunlara dikkat eder. Yumurtası için nemli ve besinin bol olduğu yerleri tercih eder. Kırkayak yumurtası açılınca içinden beyaz kurtçuk şeklinde yavru çıkar. Yavrusu beslenip ergin olduktan sonra kendine yeni bir yuva yapar.
Zehirli bir haşere olduğu için insan ve hayvanlar için çok tehlikelidir. Isırmasında insanda ciddi sağlık sorunları yaşanabilir. Isırması sonucu insanlarda zehirlenme ve kısmı felç görülebilir. Bu bakımdan evde görüldüğünde mutlaka en kısa zamanda kırkayak ilaçlama isteyin ve bu zehirli haşereden kurtulun.
Kırkayak ilaçlamasında hangi ilaçlar kullanılır?
Kırkayak güçlü bir yapıya sahip canlıdır. Bu bakımdan kırk ayak ilaçlamasında mutlaka yoğun kokulu ilaçlar kullanılmalı. Kırkayak haşeresinden kurtulmak için kullanılan ilaçlar sağlık bakanlığından onaylı olması gerekir. İlaçlama yapan firmalarda açma ruhsatına sahip yasal ilaçlama şirketlerinin olması gerekir. Kırkayak ilaçlaması için bakkal ve sokak satıcılarından alınan tarım ilaçları etki etmez. İlaçlama ile ilgili mutlaka şirketimizden bilgi alın ve evdeki haşere türüne bağlı olarak ilaçlama randevusunda bulunun. Kırk ayak ilaçlamasında jel ve benzeri ilaçlar kesinlikle etki etmez.
Kırkayak doğada nerde bulunur?
Kırkayak ısırması ve sokması sonucunda insanlar çok ciddi sıkıntılar yaşayabilir. Kırk ayak ısırmasında ısırılan yer ile kalp arası sıkıca bağlanılır ısırılan yer temiz kesici bir alet ile hafif çizilir ve zehrin dışarı akıtılması sağlanır. Kırkayağın ısırdığı kişi mutlaka en kısa zaman içinde sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir. Kırk ayağın ısırdığı kişi mutlaka tedavi olmalı ve doktor tavsiyeli ilaçlar kullanılmalı.
Kırk ayağın bulunduğu yerlerde mutlaka ilaçlama şirketi tarafından ilaçlanması gerekir. Kırkayağın ısırdığı yer kızarır, morarır, şişer, kaşınır ve şiddetli acı duyulur.
